Peloponeski rat

Razbesneli car Darije nije odustajao. Spremao je novi pohod, koji će posle njegove smrti ostvariti sin mu Kserks. On je krenuo sa do tada neviđenom vojnom silom (vodio je „više vojnika nego što Grčka ima stanovnika“), naredio čak da se nemirno more šiba pri prelasku na evropsko kopno, jer mu je porušilo mostove čijim je graditeljima odrubio glav kao nesposobnima, i 480. godine ustremio prema Atini i Peloponezu. Udruženi grčki gradovi – države (njih 31) dočekali su Kserksa kod Termopila, pruživši snažan otpor (uglavnom Spartanci koji su tu izginuli), ali su napadači ušli u Atinu i razorili je.

Zahvaljujući jakoj mornarici koju su Atinjani pre toga izgradili pod vođstvom Temistokla, grčka vojska je ipak iste godine odnela pobedu i najurila Kserksa sa glavninom persijske vojske u Aziju. Ostatak Kserksove armade poražen je u još jednoj bici – kod Plateje, tako da je strašna opasnost sa istoka privremeno otklonjena.

Nadaleko čuveno kiparstvo antičkih Grka imalo je više predstavnika, među kojima se ističe Fidija, vajar iz petog veka pre nove ere. On je skulpturama ovekovečio likove pobednika nad Persijancima, pa su mu Atinjani poverili da rukovodi radovima na Partenonu i obnovom porušenog Akropolja. Pravio je statue mnogih božanstava od zlata, slonove kosti i bronze, ali je malo tih dela sačuvano.

Atina i drugi grčki gradovi su doživeli pravi procvat u Periklovo doba, ali se nad zemljom Helena još u toku rata sa Persijom nadvila nova nesreća u liku bratoubilačkog rata između Atine i Sparte. Peloponeski rat je trajao od 431. do 404. godine pre nove ere. U njemu su učestvovale i druge grčke državice podeljene u dva tabora. Borbe su vođene s promenljivom srećom, ali je demokratska Atina sa svojim saveznicima pobeđena, a aristokratska Sparta je izrasla u vodeću silu.