Kritsko – Mikenska kultura

Na prostorima koje su naselila helenska plemena cvetale su neke od najstarijih civilizacija, poput onih u Aziji ili Egiptu. Jedna od najpoznatijih je kritska ili minojska, po legendarnom kralju Minosu iz grada Knososa, na najvećem grčkom ostrvu Kritu. Ta kultura se razvijala od trećeg milenijuma stare ere i trajala je gotovo dvadeset vekova. Bogata arheološka nalazišta na Kritu svedoče o izuzetno lepim građevinama, palatama sa freskama, kamenom posuđu s uklesanim ornamentima, oružju… Pronađeno je i više hiljada natpisa ispisanih različitim vrstama pisama, većinom na glinenim pločicama. noga od njih još nisu odgonetnuta, jer su na nepoznatom jeziku.

Jedan od najvećih antičkih istoričara Tukidid piše da je Mikonos imao i jaku mornaricu i da je gospodario većim delom Helenskog (Egejskog) mora i Kikladima i da je gonio gusare jer su mu ometali trgovinu sa državama iz Male Azije. Prema etičkoj priči, Atinjani su morali svake devete godine da šalju po sedam mladića i sedam devojaka čudovišnom Minotauru, koji se nalazio u Lavirintu, u gradu Knososu. Te napasti je uspeo da ih oslobodi tek Tezej, mitski osnivač atinske države.

Kritskoj civilizaciji se vremenom pridružila mikenska kultura, koja se razvila u gradu Mikeni, prestonici kralja Agamamnona, na Peloponezu. Ona nije samo nasledila kritsku kulturu, već je i preinačila služeći se pri gradnji velikim kamenim blokovima, koje su Grci nazvali kiklopskim. S obzirom na česte ratne sukobe, Mikenci su podizali impozantne utvrđene gradove, grobnice i sl. Poznati su čuvena „lavovska vrata“, „kiklopske zidine“ i kraljevska nekropola u Mikeni, gde su uz kosti pokojnika pronađeni mnogi predmeti od zlata, srebra, slonove kosti, bronze i kristala. Mnogobrojni pisani spomenici iz tog perioda odgonetni su i zahvaljujući njima stekao se uvid (jezik je starogrčki) u društveni i privredni život Helena iz tog vremena ne samo na Peloponezu.