Kako su nastale Olimpijske igre: Kratak osvrt na istoriju prestižnog takmičenja

Izvor: Elementarium

Otkrijte kada su počele prve Olimpijske igre i čija je tvorevina olimpijska baklja, ko su najstariji i najmlađi osvajači medalja, kao i kada su naši takmičari prvi put učestvovali na Olimpijskim igrama.

Kako je sve počelo?

Zamislite 776 p.n.e. U Olimpiji je atmosfera uzavrela, sa gledališta muškarci i devojke glasno navijaju dok se snažni momci nadmeću u trci. Čast i status su u pitanju, najbolji među njima biće krunisani maslinovim grančicama, a njihov lik umetnici će klesati u kamenu širom Grčkih gradova. Ovo ritualno takmičenje održano je u čast Zevsa, vrhovnog i najvažnijeg među grčkim božanstvima, pod njegovim i Herinim hramom u Olimpiji.

Međutim, sportska takmičenja u čast bogova održavala su se i ranije, a Olimpijada, iako najvažnija, nije bila jedina od periodičnih igara. Među najpoznatijim bile su igre u čast boginje Here, koje su se održavale takođe u Olimpiji, dve godine nakon svake Olimpijade. Te 776. godine p.n.e. Olimpijada je podrazumevala samo jedno takmičenje – trku na nogama odnosno stadion, u dužini između 180 i 240 metara, u trajanju od samo jednog dana.

Poreklo Olimpijskih igara Stari Grci opisali su u nekoliko legendi. Održavale su se svake četiri godine, što je u staroj grčkoj postalo merna jedinica vremena. Tako se u nekim spisima mogu pronaći zapisi poput ”treća godina osme olimpijade” ili ”prva godina devete olimpijade” itd. Dom takmičenja, Olimpija, pripadala je grčkom gradu-državi Ilija na Peloponezu, iako je komšijska Piza u nekoliko navrata osvajala ovu teritoriju na kratak period.

Igre su imale veliki značaj u Helenističkoj kulturi. Tokom igara vladalo je olimpijsko primirje, kada su se prekidali svi ratovi, a gledaoci i takmičari mogli su slobodno prolaziti do borilišta. Iz Olimpije su kretali glasnici u sve krajeve ove zemlje kako bi raširili vest o početku igara. Primirje je inicijalno trajalo mesec dana, a nešto kasnije i čitava tri meseca.

Takmičili su se isključivo muškarci koji su rođeni slobodni, a na gledalište nisu mogle dolaziti žene, već samo muškarci i neudate devojke, koji su zajedno uživali u sportu. Pobediti na igrama bila je stvar prestiža, a o pobednicima, koji su krunisani maslinovom grančicom, pevane su pesme i u njihovu čast pravljene su skulpture. Neki od gradova su bogato nagrađivali svoje pobednike, što zemljom, što novcem.

Olimpijada je ostala važan događaj i u doba Rimskog carstva, kada su takmičari iz čitave zemlje dolazili na borilišta. Međutim, sa porastom broja hrišćana i uzdizanjem ove religije kao dominantne u carstvu, Olimpijada je stekla epitet ”paganskog” rituala i njena popularnost brzo je opadala. Rimski car Teodosije 393. godine je zabranio Olimpijske igre, nakon gotovo 12 vekova tradicije.

Moderne igre

Do 19. veka je sporadično u čitavom svetu bilo pokušaja organizacija igara koje su u nekom obliku podsećale na Olimpijadu, sve bez zapaženog uspeha. Preteča prvih modernih Olimpijskih igara bilo je takmičenje upravo u Grčkoj, 1859. godine. Nakon oslobađanja od Osmanlijskog carstva, Grčka je tragala za svim načinima kako bi se u zemlju vratile grčka kultura i običaji. Veliki grčki filantrop Evangelios Zapas je sponzorisao organizovanje igara posvećenim antičkim Olimpijskim igrama koje su 1859. godine održane na gradskom trgu u Atini.

Isti čovek sponzorisao je i obnovu antičkog stadiona Panatinaiko, gde si se 1870. godine takođe odigrale sportske igre za grčke i osmanske takmičare. U istom periodu, u Britaniji su takođe organizovane igre Venločkog olimpijskog društva. Ova dva događaja inspirisala su Pjera de Kubertena, francuskog pedagoga, koji je prisustvovao ovim događajima da 1984. godine u Sobroni organizuje međunarodni kongres na kom je osnovana Međunarodni olimpijski komitet i rođena ideja o modernim Olimpijskim igrama.

Prvu Olimpijadu Kuberten je planirao za 1900. godinu u Parizu. Međunarodni Olimpijski Komitet je, međutim, predložio da se Olipijada vrati u domovinu i prve moderne igre su tako održane 1896. godine u Atini. U igrama je učestvovalo 285. sportista iz 14 zemalja, iako različiti izvori daju različite podatke (posebno kada su u pitanju učešće Bugarske i Čilea). Na otvaranju je bilo preko osamdeset hiljada ljudi, a među njima i grčki kralj Đorđe I, koji je otvorio igre. Takmičari, isključivo muškarci, nadmetali su se u 9 sportova i ukupno 43 discipline. Četiri godine kasnije, broj zemalja učesnica popeo se na 24, a među 1225 sportista bilo je po prvi put i 19 žena.

Popularnost igara, međutim, počela je da opada. Igre u Sent Luisu 1904. godine, a potom i u Londonu četiri godine kasnije nisu doživele veliku popularnost. Takmičari su uglavnom dolazili iz zemalja u kojima su se održavale, kao i većina pobednika, a igre su trajale po 5, odnosno 6 meseci. Trajanje igara uređeno je tek 1932. godine u Los Anđelesu, i od tada traj 15 takmičarskih dana.

Od osnivanja pa do danas igre se održavaju na svake četiri godine. Izuzetak su ratom ukinute igre 1916. 1940. i 1944. godine. Najviše organizacija ima London, gde su igre održane tri puta – 1908. 1948. i 2012. godine.